Thuế là khoản phí nộp bằng tiền, mang tính bắt buộc, tính quyền lực nhà nước, tính không đối giá và hoàn trả trực tiếp được các tổ chức, cá nhân nộp cho nhà nước khi đủ những điều kiện nhất định nhằm đáp ứng việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước. Trong bài viết này, hãy cùng Bluecom tìm hiểu về thuế gián thu, sự khác biệt giữa thuế gián thu và thuế thu nhé!

Thuế gián thu là gì? Các loại thuế gián thu

Thuế gián thu là loại thuế đối với người tiêu dùng thông qua việc nộp thuế của bên kinh doanh, sản xuất. Đây là nguồn thuế được xác định bởi giá cả của hàng hóa, dịch vụ cung cấp, trong đó người nộp thuế không phải là người chịu thuế.

Tính gián thu của thuế gián thu được thể hiện ở chỗ là người nộp thuế là người sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ, còn người chịu thuế thực tế là người mua hàng hóa, dịch vụ đó. Do thuế gián thu được cộng vào giá trị của loại hàng hóa, dịch vụ cung cấp ra thị trường nên có tác dụng điều tiết mức độ tiêu dùng của xã hội.

Thuế gián thu thường phổ biến hơn các loại thuế trực thu, bao gồm một số loại thuế sau:

(1) Thuế xuất nhập khẩu: đây là loại thuế được điều chỉnh bởi Luật thuế nhập khẩu, thuế xuất khẩu 2016. Thuế xuất nhập khẩu hay còn gọi tắt là thuế quan. Trong đó:

- Thuế xuất khẩu là loại thuế đánh vào những mặt hàng mà Nhà nước muốn hạn chế xuất khẩu.

- Thuế nhập khẩu là một loại thuế mà một quốc gia hay vùng lãnh thổ đánh vào hàng hóa có nguồn gốc từ nước ngoài trong quá trình nhập khẩu.

Đối tượng chịu thuế xuất nhập khẩu được quy định tại Điều 2 Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu 2016 quy định đối tượng chịu thuế như sau:

- Hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu qua cửa khẩu, biên giới Việt Nam.

- Hàng hóa xuất khẩu từ thị trường trong nước vào khu phi thuế quan, hàng hóa nhập khẩu từ khu phi thuế quan vào thị trường trong nước.

- Hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu tại chỗ và hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu của doanh nghiệp thực hiện quyền xuất khẩu, quyền nhập khẩu, quyền phân phối.

- Đối tượng chịu thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu không áp dụng đối với các trường hợp sau:

• Hàng hóa quá cảnh, chuyển khẩu, trung chuyển;
• Hàng hóa viện trợ nhân đạo, hàng hóa viện trợ không hoàn lại;
• Hàng hóa xuất khẩu từ khu phi thuế quan ra nước ngoài; hàng hóa nhập khẩu từ nước ngoài vào khu phi thuế quan và chỉ sử dụng trong khu phi thuế quan; hàng hóa chuyển từ khu phi thuế quan này sang khu phi thuế quan khác;
• Phần dầu khí được dùng để trả thuế tài nguyên cho Nhà nước khi xuất khẩu.

(2) Thuế tiêu thụ đặc biệt: Thuế tiêu thụ đặc biệt là loại thuế đánh vào một số loại hàng hóa, dịch vụ mang tính chất xa xỉ nhằm điều tiết việc sản xuất, nhập khẩu và tiêu dùng xã hội. Đồng thời điều tiết mạnh thu nhập của người tiêu dùng. Góp phần tăng thu cho Ngân sách Nhà nước, tăng cường quản lý sản xuất kinh doanh đối với những hàng hóa, dịch vụ chịu thuế. Thuế tiêu thụ đặc biệt do các cơ sở trực tiếp sản xuất ra hàng hoá đó nộp nhưng người tiêu dùng là người chịu thuế vì thuế được cộng vào giá bán.

Các đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt được quy định tại Điều 2 Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2008 (sửa đổi 2014) và khoản 2 Nghị định 108/2015/NĐ-CP, bao gồm:

- Đối với hàng hóa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

• Thuốc lá điếu, xì gà và chế phẩm khác từ cây thuốc lá dùng để hút, hít, nhai, ngửi, ngậm;
• Rượu;
• Bia;
• Xe ô tô dưới 24 chỗ, kể cả xe ô tô vừa chở người, vừa chở hàng loại có từ hai hàng ghế trở lên, có thiết kế vách ngăn cố định giữa khoang chở người và khoang chở hàng;
• Xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh có dung tích xi lanh trên 125cm3;
• Tàu bay, du thuyền (sử dụng cho mục đích dân dụng).
• Xăng các loại;
• Điều hoà nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống;
• Bài lá;
• Vàng mã, hàng mã (không bao gồm hàng mã là đồ chơi trẻ em, đồ dùng dạy học).

Lưu ý: hàng hóa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt phải là các sản phẩm hàng hóa hoàn chỉnh, không bao gồm bộ linh kiện để lắp ráp các hàng hóa này.

- Dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

• Kinh doanh vũ trường;
• Kinh doanh mát-xa (massage), ka-ra-ô-kê (karaoke);
• Kinh doanh ca-si-nô (casino); trò chơi điện tử có thưởng bao gồm trò chơi bằng máy giắc-pót (jackpot), máy sờ-lot (slot) và các loại máy tương tự;
• Kinh doanh đặt cược (bao gồm: Đặt cược thể thao, giải trí và các hình thức đặt cược khác theo quy định của pháp luật);
• Kinh doanh gôn (golf) bao gồm bán thẻ hội viên, vé chơi gôn;
• Kinh doanh xổ số.

(3) Thuế giá trị gia tăng: theo Điều 2 Luật Thuế giá trị gia tăng 2008 thuế giá trị gia tăng là loại thuế tính trên giá trị tăng thêm của hàng hoá, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng.

Lưu ý:

- Thuế giá trị gia tăng là thuế chỉ áp dụng trên phần giá trị tăng thêm mà không phải đối với toàn bộ giá trị hàng hóa, dịch vụ.

- Thuế giá trị gia tăng được cộng vào giá bán hàng hóa, dịch vụ và do người sử dụng trả khi sử dụng sản phẩm đó. Người chịu thuế là người tiêu dùng nhưng người trực tiếp thực hiện nghĩa vụ đóng thuế cho Nhà nước là đơn vị sản xuất, kinh doanh.

Phân biệt giữa thuế trực thu và thuế gián thu

Điểm giống nhau giữa thuế trực thu và gián thu

– Đối với thuế gián thu và thuế trực thu thì đều là phương thức thu thuế được quy định bởi pháp luật về thuế.

– Đều là nguồn điều tiết thu nhập đối với cá nhân, tổ chức kinh tế trong xã hội.

– Đối tượng chịu thuế phải trích một khoản nhất định để phục vụ cho việc đóng thuế vào ngân sách nhà nước.

Điểm khác nhau giữa thuế trực thu và gián thu

So sánh	Thuế trực thu	Thuế gián thu
Đối tượng chịu thuế	Là người nộp thuế đồng thời là người chịu thuế.	Người nộp thuế là cá nhân, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, người chịu thuế là người tiêu dùng cuối cùng.
Mức độ tác động	Thuế trực thu tác động ít vào giá cả thị trường.	Thuế gián thu có nhiều ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả thị trường.
Mức độ quản lý	Thuế trực thu khó quản lý hơn vì phải dựa trên cơ sở kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Đối với các nước đang phát triển, thuế trực thu là nguồn thu chính của ngân sách.	Thuế gián thu dễ quản lý hơn vì được cấu thành và điều tiết bởi giá bán hàng hóa, dịch vụ cung cấp. Đối với những nước chậm phát triển thì thuế gián thu là nguồn thu chính của ngân sách.
Phương thức điều tiết	Cân bằng, điều tiết trực tiếp thông qua thu nhập.	Cân bằng, điều tiết gián tiếp thông qua việc điều chỉnh giá bán phù hợp với thị trường.
Phạm vi thu thuế	Thuế trực thu hoạt động trong phạm vi hẹp.	Thuế gián thu hoạt động trong phạm vi rộng.
Ưu điểm	Hạn chế lạm phát, cân bằng được quyền và nghĩa vụ của đối tượng nộp thuế, thu hẹp khoảng cách phân biệt giai cấp.	Cơ quan thuế quản lý dễ dàng hơn, hạn chế được hành vi trốn thuế.
Hạn chế	Thuế trực thu là một loại thuế rất khó thu. Mặc dù chính phủ đã thực hiện nhiều biện pháp ngăn chặn các việc trốn thuế, nhưng thực tế vẫn có nhiều hành vi gian lận mà qua đó các cá nhân và doanh nghiệp có thể trốn tránh hoặc nộp thuế ít hơn mức mà họ cần đóng.	Thuế gián thu khó đảm bảo công bằng giữa những người nộp thuế vì mọi người dù có thu nhập thấp hay thu nhập cao đều phải nộp thuế gián thu với tỷ lệ như nhau.

Phân biệt thuế trực thu và gián thu có ý nghĩa như thế nào?

Việc phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu mang tới 3 ý nghĩa như sau:

• Tìm ra phương thức điều tiết phù hợp và áp dụng có hiệu quả đối với nền kinh tế nước nhà. Từ những phương thức điều tiết ấy sẽ giúp việc xây dựng sắc thuế phù hợp, phản ánh được phạm vi tác động của phương thức đó.

• Tác động mạnh mẽ đến quy trình thu thuế của cơ quan quản lý thuế, với mỗi loại thuế từ việc xác định đối tượng, mức thuế, căn cứ xác định thuế, cách tính thuế sẽ có những biện pháp phù hợp để cải thiện tình trạng nộp thuế trên.

• Việc chọn phương thức điều tiết là thuế gián thu hay thuế trực thu sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của người chịu thuế, dẫn đến hành vi trốn thuế. Đối với loại thuế trực thu sẽ khiến cho người chịu thuế có phản ứng tiêu cực dẫn đến hành vi trốn thuế, khai thuế không đúng. Còn với loại thuế gián thu thì sẽ tạo cho người tiêu dùng không có gánh nặng về nghĩa vụ thuế và xem đó là phần tất yếu khi sử dụng hàng hóa, dịch vụ. 

Trên đây là những chia sẻ của Bluecom về thuế trực thu và gián thu, ngoài ra bạn có thắc mắc về các dịch vụ kế toán - thuế liên quan. Hãy liên hệ đến dịch vụ kế toán - thuế trọn gói Bluecom để được tư vấn tận tình, miễn phí nhé. 

Bluecom - Đơn vị cung cấp dịch vụ đại lý thuế hàng đầu

CÔNG TY CỔ PHẦN ỨNG DỤNG VÀ PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ BLUECOM VIỆT NAM

VPGD: P810 Tòa Trung Rice City Linh Đàm, P Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội

Trụ sở: Số 01, ngõ 117 Đặng Tiến Đông, P Trung Liệt, Đống Đa, Hà Nội

Hotline: 024.39936229 - 84973282186

Email: dailythuebluecom@gmail.com