Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) đang gây chú ý khi đề xuất yêu cầu lập hóa đơn điện tử ngay tại thời điểm phát sinh nghĩa vụ thuế. Quy định này được nhìn nhận là có nguy cơ tạo áp lực lớn đối với doanh nghiệp, nhất là các đơn vị có tần suất giao dịch cao hoặc mô hình kinh doanh đặc thù như thương mại điện tử, logistics, nền tảng số, dịch vụ online.

1. Quy định mới dễ tạo “gánh nặng” nếu áp dụng cứng nhắc

Theo đề xuất, khi doanh nghiệp phát sinh nghĩa vụ thuế thì phải lập hóa đơn ngay lập tức, trừ trường hợp đặc thù do Chính phủ quy định. Trong khi đó, quy định hiện hành (tại các Nghị định và Thông tư đang áp dụng) xác định thời điểm lập hóa đơn dựa trên:

• Thời điểm chuyển giao quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng đối với hàng hóa

• Thời điểm hoàn thành cung cấp dịch vụ, không phụ thuộc việc đã thu tiền hay chưa

Nếu chuyển sang cơ chế “xuất hóa đơn ngay khi phát sinh nghĩa vụ thuế”, các doanh nghiệp có hàng trăm, hàng nghìn giao dịch nhỏ lẻ mỗi ngày sẽ đối mặt với nguy cơ quá tải về hệ thống, nhân sự, chi phí, đối soát và vận hành. Điều này đặc biệt bất cập với mô hình thanh toán trả sau, thu hộ – chi hộ hoặc các giao dịch phải kiểm tra, tra soát trước khi chốt doanh thu.

2. Hóa đơn theo kỳ: Đã có nhưng chưa đủ rộng

Hiện nay, một số ngành nghề đã được áp dụng cơ chế lập hóa đơn theo kỳ (gộp nhiều giao dịch theo ngày, tuần, tháng) nhằm giảm áp lực cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều lĩnh vực phát sinh giao dịch đặc thù nhưng chưa có hướng dẫn rõ ràng, dẫn đến lúng túng khi thực hiện.

Ví dụ, các sàn thương mại điện tử, ứng dụng đặt xe, dịch vụ theo lượt sử dụng, nền tảng cung cấp dịch vụ số… mỗi ngày phát sinh số lượng giao dịch lớn, giá trị nhỏ và đa dạng hình thức thanh toán. Nếu phải xuất từng hóa đơn ngay tại thời điểm phát sinh, hệ thống kỹ thuật và bộ phận kế toán sẽ rất khó đáp ứng.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy nhiều nước cho phép doanh nghiệp gộp hóa đơn theo kỳ đối với nhóm giao dịch vi mô, giao dịch định kỳ hoặc giao dịch qua nền tảng số.

Đối tượng, quy định truy thu thuế bán hàng online từ năm nào?

3. Đề xuất điều chỉnh: Cho phép lập hóa đơn theo kỳ linh hoạt

Các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp kiến nghị cơ quan soạn thảo nên đưa ra nguyên tắc mang tính mở, theo hướng:

• Giao cho các văn bản dưới luật (Nghị định, Thông tư) quy định chi tiết
• Cho phép lập hóa đơn theo kỳ (ngày, tuần, tháng) đối với giao dịch lớn, phát sinh thường xuyên hoặc cần tra soát dữ liệu
• Doanh nghiệp được lựa chọn hình thức lập hóa đơn phù hợp với mô hình hoạt động và đặc thù giao dịch

Với các giao dịch đơn lẻ, giá trị lớn và dễ xác định thời điểm nghĩa vụ thuế, có thể duy trì nguyên tắc lập hóa đơn ngay. Ngược lại, với giao dịch thường xuyên, xuyên suốt hoặc phát sinh theo tần suất cao, cần có cơ chế gộp hóa đơn định kỳ để tránh gây quá tải.

4. Cơ quan thuế ghi nhận và đang xem xét điều chỉnh

Đại diện cơ quan thuế thừa nhận rằng một số quy định hiện hành mới chỉ giải quyết được một phần các trường hợp phát sinh trong thực tế. Do đó, việc tiếp thu góp ý từ cộng đồng doanh nghiệp là cần thiết để hoàn thiện Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi).

Định hướng là không quy định quá cứng trong Luật, mà sẽ để Chính phủ và Bộ Tài chính chi tiết hóa theo từng nhóm ngành, từng loại hình giao dịch và từng tình huống phát sinh. Điều này mở đường cho chính sách theo hướng linh hoạt hơn, thực tế hơn và giảm áp lực hành chính cho doanh nghiệp.

Việc bắt buộc lập hóa đơn điện tử ngay khi phát sinh nghĩa vụ thuế có thể phù hợp với mục tiêu quản lý, nhưng nếu áp dụng đại trà, không tính đến đặc thù thực tiễn thì sẽ tạo gánh nặng lớn cho doanh nghiệp. Những đề xuất “nới thời điểm lập hóa đơn”, đặc biệt theo hướng cho phép hóa đơn theo kỳ, đang được xem là giải pháp giúp doanh nghiệp “dễ thở” hơn.

Hỏi - Đáp về đề xuất nới thời điểm lập hóa đơn điện tử

1. Doanh nghiệp có bắt buộc phải lập hóa đơn ngay khi phát sinh giao dịch không?

Theo Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi), nguyên tắc chung là phải lập hóa đơn tại thời điểm phát sinh nghĩa vụ thuế. Tuy nhiên, quy định chi tiết sẽ do Chính phủ ban hành, và nhiều khả năng sẽ có cơ chế linh hoạt theo từng lĩnh vực, không áp dụng cứng nhắc cho mọi trường hợp.

2. Ngành nghề nào có thể được áp dụng hóa đơn theo kỳ?

Các lĩnh vực phát sinh giao dịch thường xuyên, số lượng lớn, giá trị nhỏ hoặc cần đối soát dữ liệu như: thương mại điện tử, logistics, dịch vụ số, vận tải công nghệ, viễn thông… là nhóm có thể được xem xét áp dụng cơ chế hóa đơn theo kỳ (ngày, tuần, tháng...).

3. Nếu phải xuất hóa đơn cho từng giao dịch nhỏ lẻ, doanh nghiệp gặp khó khăn gì?

Các khó khăn chính gồm:

• Tăng chi phí vận hành và nhân sự
• Hệ thống phần mềm phải xử lý với tần suất cao
• Khó kiểm tra, đối soát, sửa sai
• Áp lực thời gian khi phát sinh giao dịch liên tục trong ngày

4. Hóa đơn theo kỳ khác gì hóa đơn xuất ngay?

• Hóa đơn xuất ngay: Áp dụng cho giao dịch riêng lẻ, dễ xác định thời điểm hoàn thành nghĩa vụ thuế.
• Hóa đơn theo kỳ: Gộp nhiều giao dịch vào một hóa đơn dựa trên tần suất (ngày/tuần/tháng). Hình thức này giúp giảm tải hành chính và phù hợp với giao dịch số lượng lớn.

5. Nếu doanh nghiệp không kịp lập hóa đơn đúng thời điểm thì có bị xử phạt không?

Theo quy định hiện hành, lập hóa đơn sai thời điểm có thể bị xử phạt hành chính. Tuy nhiên, nếu dự thảo mới cho phép cơ chế hóa đơn theo kỳ hoặc linh hoạt hơn, mức độ xử lý vi phạm sẽ tùy thuộc hướng dẫn trong Nghị định và Thông tư sắp ban hành.

6. Khi nào quy định mới được áp dụng?

Dự thảo vẫn đang trong quá trình lấy ý kiến. Sau khi hoàn thiện và được Quốc hội thông qua, các quy định chi tiết sẽ được triển khai qua văn bản hướng dẫn. Doanh nghiệp cần theo dõi để kịp thời chuẩn bị hệ thống kế toán và hạ tầng hóa đơn điện tử.

7. Doanh nghiệp nên chuẩn bị gì từ bây giờ?

• Kiểm tra hệ thống phần mềm hóa đơn điện tử đang sử dụng
• Theo dõi các dự thảo, thông tư hướng dẫn liên quan
• Đánh giá số lượng giao dịch để đề xuất cơ chế áp dụng phù hợp
• Chủ động làm việc với nhà cung cấp phần mềm hóa đơn hoặc tổ chức trung gian nếu có thay đổi

Bluecom - Đơn vị cung cấp dịch vụ đại lý thuế hàng đầu

CÔNG TY CỔ PHẦN ỨNG DỤNG VÀ PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ BLUECOM VIỆT NAM

VPGD: P810 Tòa Trung Rice City Linh Đàm, P Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội

Trụ sở: Số 01, ngõ 117 Đặng Tiến Đông, P Trung Liệt, Đống Đa, Hà Nội

Hotline: 024.39936229 - 84973282186

Email: dailythuebluecom@gmail.com